Önce biraz yaratıcılığın fizyolojik kökeninde bahsetmek istiyorum ;
Çocuk 3-6 yaş aralığında yaratıcılıkla ilgili en pik düzeyine ulaşır, hayal gücü bu devirde epeyce gelişmiştir. 6 yaştan sonra, yaklaşık 2 yıl içerisinde yani okul periyodunda bu enteresan yaratıcılık performansı azalmaya başlar. Pekala Neden? Zira çocuklar okul devrine geldiklerinde toplum kurallarına ve tertibine gerçekçi bir düzlemde adapte olmaya başlarlar ve 3-6 yaş aralığında olduğu üzere içinde yaşadıkları ortamdan bağımsız ve özgün olarak düşünemezler. 6 yaş sonrası okul periyodunda çocuğun beynindeki prefrontal korteksi(bilinç, toplumsal kurallar bölümü) gelişmeye başlar. Prefrontal korteks kişinin toplumsallaşarak ve toplumsal sistemi farkederek, şuurlu olarak yaşamasını sağlayan kısımdır. Çocukken limbik sistem ve frontal korteks ortasındaki zayıf ağ yapısı tıpkı vakitte korteks(bilinç) oluşumlarının, limbikte(ilkel dürtüsel bölge) bulunan duygusal yapılar üzerindeki denetimini de maniler ya da azaltır. Böylelikle da denetim ve sınırlayıcılık içeren korteksin bu kontağından mahrum olan kişi ise daha içgüdüsel, ilkel, temassız, özgün ve yasaksız olur. Bu işleyiş birebir vakitte yaratıcılığa da ülkü bir yer hazırlar, emsal ilişki azlığına, birçok ünlü eşsiz ressam ve bestecide de rastlanılmaktadır. Kısacası yaratıcılık biraz da monoton sistemin, kuralların dışındadır diyebiliriz. Yani üstteki anatomik bilgileri sadeleştirirsek ; çocuk, müsaade verildiği ölçüde yaratıcıdır, zira ailesiyle birlikte yaşadığı sürece, hamura hal verir üzere onların form vermesiyle çocuğun gelecek formu oluşturulur ve üzerine ek olarak çok kurallar silsilesiyle yoğrulmuş eğitim sistemimiz aslında çocukların yaratıcılığının önündeki en büyük pürüzdür . Pekala Yaratıcılık neden bu kadar kıymetli? Zira yaratıcılık sorun çözme yetisini de beraberinde getirir. Her ailenin hayali çocuğunun kendi ayakları üzerinde durma maharetine sahip olmasıdır. Ama doğdukları andan itibaren sen prenses ve prenssin diye büyütülen bir jenerasyon düşünün, istedikleri herşey çabalamadan kendilerine veriliyor, verilmiyorsa şayet küsme, çabuk sıkılma ve vazgeçme üzere başaçıkma düzenekleri ile karşılaşıyor aileler, sonrasında zati bu çocuklar büyüdüklerinde gittikleri iş yerlerinde kraliyet ailesinin bir mensubu olmadiklarını ;göz teması kurulmadan yapılan, empati mahrumu yüzeysel acımasız işveren personel diyaloglarında anlıyorlar, ya da karşılık alamadıkları o birinci aşkın kalp acısında tanımaya başlıyorlar gerçek hayatı…bunun sonucu olarak da eksik kalan ve bir anda ulaşılmaya alışık olunan ailenin sunduğu tahlillerle gelen tatmini yani memnunluk ve haz hissi veren dopamini öbür elde etme yolları arıyorlar: kendilerine sanal alemde memnunluk platformları yaratıyorlar, alkol ve uyuşturucu bağımlılığına yöneliyorlar… aile diyor ki : “sen üstünsün özelsin, biz arkandayız hatta önündeydiz, senin yerine sorunu çözeriz” , gerçek şu anki sistem diyor ki: ” umrumda degilsin’ ….ve sonuç önemli bir bocalama, kimlik düzensizliği ,özgüven eksikliği ,sosyal ilgi başarısızlıkları ve asosyallik … uğraş harcamadan almaya alıştığı mükafatların onayların, karşılığı olmayan bir dünyada ne arkadaşları onları gercekten”like ‘lıyor!!! ne de işverenleri…fakat uğraşsız elde edilen ya da verilen onay yada ödül sonucu oluşan dopamine yani mutluluğa muhtaçlık var…sonra alkol ve uyuşturucu bağımlılığı ,asosyallik ya da histen empatiden mahrum yüzeysel alakalar, internet bağımlılığı,depresyon,intihar oranlarındaki artışlar üzere istenmeye durumlar meydana geliyor…ve elimizde ismine ‘kaybolmuş nesil’ dediğimiz bir yapı oluşuyor … “bizim vaktimizde bu türlü değildi “yargılamaları yapmak yerine ; onları kazanmaya mı çalışıyoruz yoksa yanlışlı sürüm muamelesi mi yapıyoruz diye ebeveyn, eğitmen ve patronlar kendilerine sormalılar.
Onlara hakikat eğitim ve rehabilite olma imkanlarının yolunu açmalılar. Zira bu yetiştirme modelleri ve yaratıcılığı kısıtlayan eğitim sistemiyle bu jenerasyonun, gündelik hayatla başa çıkabilmeleri için gereken yaratıcı tahlil odaklı marifetleri edinme ihtimalleri yok ve hatta bu maharetleri edinecekleri onları tatmin eden bir örnek modelleri de yok…böylece de neyi neden isteyip ya da istemedikleriyle ilgili bir alt yapıya ve farkındalığa da sahip değiller..sanal ve devasal bir örümcek ağıyla çevrililer, ortalarında kendi lisanlarını oluşturmuşlar ve onun dışına çıkamıyorlar, zira onları yetiştirirken çıkış yolunu bulmalarına müsaade vermedik, farkındalık ve sorgulama yetilerini geliştirmek…kendi kırgınlıklarımızın yansıması ve telafisi olarak her istediklerini yapmaya çalıştık… Olamadıklarımızı onlarda oldurtmaya çalıştık… nevrotik ,çabalamadan mükafatı hakeden taraflarını besledik…Onlara sorgulamayı öğretmedik, örneğin Sokratik sorgulamayı kaç ebeveyn araştırıp uygulanmıştır çocuklarına! Yeri gelmişken SOKRATİK SORGULAMA NEDİR biraz bahsedelim ;
Sokratik metot, antik periyot Yunan filozofu Sokrates’in felsefi düşünüşü ve bilgiyi soru sorarak öğretme metodudur. Sokrates’in öğrencilerine bilgileri sorular sorarak öğretmesi Sokratik dialog ismiyle bilinir.
1) İroni basamağı: Kişinin kesin gerçek olarak bildiği ya da hakikat bildiğini sandığı bilgiler ile ilgili sorular sorulur.
2) Sorgulatma basamağı: Bu etapta bireyin hakikat olarak bildiklerinin aslında sağlam temellere sahip olmadığını, bireyin niyetleri ortasındaki tutarsızlık ve çelişkiyi kişinin farketmesini sağlamak bulunmaktadır… Bu bakış açısıyla yetişen çocuklara mesleksel gözle baktığımda ailelerinin de bu bakış açısıyla hayata baktıklarını söyleyebilirim. Bu türlü yetişen çocuklar daha yaratıcı, pratik zekalı, tahlil odaklı, empati yeteneği yüksek, hasebiyle farkındalığı gelişmiş bireyler olarak yetişiyorlar. Hasebiyle da hayatta daha başarılı olmakla birlikte kendilerini daha başarılı, tatmin olmuş hissediyorlar, bu çocukların ölçülen memnunluk seviyeleri de öteki akranlarına oranla çok daha yüksektir .