Suçluluk hissi vakit zaman hepimizin yaşadığı bir histir. Kısa periyodik ve hafif seviyede olabileceği üzere yaşanan durumla orantısız, çok önemli ve ömrü tehdit eden boyutlarda da olabilir.
İnsan neden suçluluk hisseder? Neler biz de bu duyguyu uyandırır?
Hata yahut yanlış yaptığını düşünen insan suçluluk hisseder genelde. Aslında, vakit zaman yaşadığımız olaylar karşısında bir ölçü ıstırap ve pişmanlık hissetmemiz olağandır. Bu tıpkı vakitte hassas bir insan olduğumuzun da göstergesidir. Ama ‘azı karar birden fazla zarar’ kelamından yola çıkarak olağanın üstünde bir keder, pişmanlık yahut suçluluğun bize ziyan verdiği aşikardır. Kendimizi zalimce eleştirirken ve ‘kötü’, ‘işe yaramaz’, ‘yetersiz’, ‘değersiz’ vb. etiketler yapıştırırken buluveririz. Dünyanın sonu gelmiş üzeredir..
Yanlış anlaşılıyor olmak, söylenen bir kelam yahut yapılan bir davranışın sonuçlarından birinin ziyan görüyor olması, paha verilen biri tarafından eleştirilmek, bir şeylerin eksik ya da yanlış yapıldığına dair inanç, kendine fazladan vakit ayırdığın için çocuklarını ihmal ediyor olman üzere sayısız örnek sen de suçluluk hislerini uyandırabilir. Bu duyguya sebep olan ve bizi günlerce, aylarca, hatta yıllarca kıvrandıranın yaşadığımız olaylar olduğunu sanırız; lakin ASIL OLARAK kendi kendimize yaptığımız öz tenkitlerin, yanlışsız olduğunu düşündüğümüz kuralların, kıymet yargılarımızın, kültürümüzün getirdiği birtakım farklılıkların yahut aileden öğrendiklerimizin suçluluk hissine yol açtığıdır. YANİ, FİKİRLERİMİZ ve HAYATA BAKIŞIMIZ SUÇLULUK HİSSİNE NEDEN OLUR. Bir bakın etrafınıza emsal bir olay karşısında herkes tıpkı reaksiyonları mi verir? Örneğin, yanlış anlaşılıyor olmak herkes için farklı bir mana taşır. Kimi ‘’beni tanıyor ve nasıl bir kişiliğim olduğunu biliyor’’ diyerek daha rahat olabilir, kimi de ‘’beni bilse bile yeniden de dikkatli olmalıyım beni yanlış anlayabilir’’ diyerek daha dikkatli davranır, ilgiyi yaşarken gergin olur ve en ufacık bir yanılgı da yanlış anlaşıldığını düşünerek mutsuzluk ve suçluluk hissini yaşayabilir. Bu da bağlarda rahat olamamak, rahat olamadıkça daha fazla kusur yapmak, yanılgı yaptıkça daha fazla suçlanmak ile sonuçlanabilir. Hele bir de berbat niyetli bir bireye rastlamışsanız işiniz biraz daha güç üzere. Bu zaafınızı kullanarak, yani sizi suçlandırarak isteği şeyleri size yaptırabilir…
Neden birtakım bireyler bu duyguyu daha sık ve daha ağır bir halde yaşıyor?
Doğuştan gelen özelliklerimiz, kişilik yapımız, yetiştiğimiz aile ve toplumsal etrafımız, geçmiş yaşantılarımız, kesimi olduğumuz kültür, dini ve siyasi görüşümüz, hepsi birden bu duyguyu daha sık ve daha ağır bir biçimde yaşamamıza neden olur. Örneğin, mükemmelliyetçi ve her şeyin denetiminiz altında olmasını isteyen yahut depresyon ve derde eğilimli, öteki bir sözle ufak şeyleri başa takan ve günlerce düşünüp duran bir kişilik yapınız varsa suçluluğa ve suçlanmaya daha eğilimli olabilirsiniz…
Nedenleri ve bu kademeye nasıl gelindiğini anlamak kişinin kendisini daha güzel tanımasına ve tahlil yolları üretmesine imkan tanır. Bu da alanında uzman bireyler ile yapılan müdahaleler ve psikoterapiler sayesinde mümkün olur.
Yaşananlar karşısında suçluluk hissetmek olağan midir?
Aslında vakit zaman bu duyguyu hissetmek bizim insan olduğumuzun bir göstergesidir. Zira, etrafını düşünen ve onların istek ve gereksinimlerine hassas bireyler bu duyguyu yoğunlukla hissederler. Bir arkadaşımın ‘’koca yürekli bir insan olmak’’ benzetmesini hatırlıyorum. Sahiden, sevdiğiniz ve bedel verdiğiniz bireyler için bir şey yapabilmek ve bunun için çabalamak çok insani bir davranıştır. Ama, bu duyguyu gereğinden çok ve daima olarak hissediyorsanız kendi kendinize halledemediğiniz içsel bir sorununuz olabilir.
Suçluluk hissinden kurtulmak için birtakım öneriler…
* Geçmişi geride bırak ve olayları olduğu üzere kabullen..
* Mükemmeliyetçiliğin ve yüksek standartların varsa bunlardan vazgeç ve her şeyin denetimin altında olmadığı gerçeği ile yüzleş.. * Yapılan her hareketi kendi üzerine alma alışkanlığından vazgeç. Her şeyin sorumlusu sen değilsin; beşerler bir şey yapıyorsa bu davranışın diğer sebepleri de olabilir..
* Bazen affetmek de işe yarayabilir. Sırf oburunu değil kendini, kendine olan kızgınlığını da affedebilmekten bahsediyorum… * Yaşanılanları yalnızca sonuç olarak değil SÜREÇ olarak da gör; yani nedenlerini ve o basamağa gelene kadar yaşadıklarını bir düşün ve BAŞTAN SONA YİNE BİR KISSA YAZ…
* İnsanın yanılgılarından da öğrenebildiğini unutma ve bir daha ki sefere tıpkı yanılgıları tekrarlamama fırsatın olacağı için keyifli ol. Zira DÜN YAPTIKLARINI YAPMASAYDIN, BUGÜN Kİ AKLIN OLMAZDI..
* ‘Keşke’ lere bir son ver artık. Bugün ki aklınla değil, O GÜNKÜ YETERLİLİĞİNLE YORUMLA olayları. O gün verdiğin karar yahut davranış halin o an için sana nazaran en hakikat olandı, bunu sakın unutma…