-
Varolma(ma) korkusu
-
Yok olma kaygısı
-
Sevdiği nesneyi(1) yitirme kaygısı
-
Sevecen objeyi yitirme derdi
-
Nesne tarafından akına uğrama derdi
-
Ölüm kaygısı
-
Tekrar birleşememe kaygısı…
Doğumdan itibaren insanın varolma sancıları ‘ayrılma kaygıları’ olarak bir çok kuramcı tarafından ele alınmıştır. Çocukta emekleme ve yürüme üzere motor hünerlerin ansızın ortaya çıkması, anneden(2) farklı olmaya duygusal olarak hazır oluştan evvel meydana gelir ve bir panik doğar. Öte yandan olgunlaşan çocukta ayrılma istekleri da ortaya çıkmıştır. Hem kendisinin hem annesinin hazır olmadığı bir ayrılığı arzulamanın bebekte suçluluk hisleri oluşturabileceği ve sevecen anneyi kaybetme korkusu ortaya çıktığı düşünülür. Bu karmaşık ve olumsuz hislerle baş etmenin yolu tekrarlayan kısa vadeli başlayıp giderek artan müddetlerde ayrılıklar yaşamaktan geçer. Bu ayrılmaların birincisi, bebek annesiyle bir ortada iken kendi iç dünyasıyla meşgül olduğu anlarda yaşanır. Sonrasında ce-e oyunu, annenin örneğin mutfağa gidip su alıp gelmesi üzere kısa vadeli ayrılıklar, daha sonraları annenin yarı vakitli ve tam vakitli işe başlamaları sıralanır. Ayrılma bireyleşme devrinde, 9-15 aylarda etrafa ilginin artması ile ayrılma telaşlarında yatışma, annenin kendine ilişkin olmadığını manaya ile yine alevlenme devirleri olabilir.
Bu kısa özetten hareketle teşhis sınıflama sistemlerine nazaran de 0-2 yaş ortasında rastgele bir korku bozukluğundan bahsedilemez lakin çocuğun yeni olaylar karşısında çekinme davranışı gösterdiği ve sonraki yaşlarda dert bozuklukları olacağına dair işaretler veren bir tarif vardır: Yeniliğe Karşı İnhibisyon Bozukluğu (Inhibition to Novelty Disorder). Bu bozuklukta çocuğun yeni durum ve bireyler karşısında sevincini kaybettiği, içe kapandığı, keşfedemediği görülür.
Çocuk ve genç psikiyatristlerine nazaran 2 yaştan sonra erken çocukluk evresi başlar. Bu evrede artık anne-babanın içselleştiğine(3) dair işaretler vardır, ayrılık dertleri sonlanmıştır. Çocuk geliştirdiği tahlil maharetleri ile çaresizlik ve yalnızlık tehditlerinden kurtulmuştur. Bağlanma açısından bakıldığında her yaşta ayrılığa verilen reaksiyon farklıdır ve her yaşta protesto (itiraz) davranışı olabilir. Lakin protesto ve korkuyu ayırt etmek kıymetlidir. Şayet çocukta ayrılık durumunda hareketlerinde yavaşlama, içe kapanma, sevincini kaybetme yahut tam karşıtı oyuncaklarına ve öbür şahıslara karşı saldırgan davranışlar ve öfkelilik oluyorsa bunu protesto davranışından fazlası olarak kabul etmek gerekir. İster 2 yaşından evvel ister sonra olsun, her yaşta çocuğunuz ayrılık anlarında keşfetmenin tadına varamıyor ve sevincini kaybediyorsa bir çocuk ve genç psikiyatristinden takviye almanız güzel olacaktır.
Tüm bebeklerin sevinçle büyümesini dilerim!
(Not: 1)‘Nesne’ ruh sıhhatinde ‘öteki’ karşılığına gelen, bebek-çocuk-yetişkinlerin bilhassa yakın alakada olduğu şahısları tarifler. 2)Metin içinde ‘birincil bakımveren’den, akıcılığın kabolmaması gayesiyle ‘anne’ olarak bahsedilmiştir. Lakin bu rol cinsiyetten bağımsız düşünülmelidir. 3)‘İçselleşme’ ile kastedilen durum, anne-babanın görünmedikleri anlarda yok olmadıklarını manaya, bir mühlet sonra tekrar görüneceklerine inanma durumudur.)
