Beslenmek, bir ekip yaşamsal işlevlerimizi yerine getirmek ve günlük işlerimizi yapabilmemiz için gerekli enerjiyi sağladığımız rutin bir davranışımızdır. Lakin ruhsal, biyolojik ve toplumsal nedenlerin de tesiriyle yeme davranışlarında bozulmalar meydana gelebilmektedir. Yeme bozukluğu ile bir arada beslenmek artık hayatta kalma hedefini yitirerek hayatın merkezi haline gelir. Kişi vaktinin büyük bir kısmını yemek ya da yememek üzerine dertli bir biçimde düşünerek geçirir; bu fikirlerin tesiri ile davranışlarını şekillendirir. Bu durum kişinin kendisini, iş hayatını, aile yaşantısını ve toplumsal münasebetlerini olumsuz tarafta etkilemeye başlar.
Yeme bozukluklarının nedenleri tam olarak bilinmese de çocukluk periyodunda yaşanan olumsuz ya da travmatik olaylar, inançsız bağlanma, erken ergenliğe girmiş olmak, denetimci bir ailede büyümüş olmak risk faktörleri olarak görülmektedir. Bu risk faktörleri ile bir arada günümüzde medyanın zayıf olmayı hoşluk ve muvaffakiyet olarak gösteriyor olması yeme bozukluklarının artmasına neden olmaktadır.
YEME BOZUKLUĞU TÜRLERİ
PİKA; Kişinin besin bedeli taşımayan (iplik, saç, boya, kâğıt, silgi vb.), yenilemeyecek hususları tekrarlayıcı bir formda yemesi ile kendini gösterir. Pika anemi ve kurşun zehirlenmesi üzere tıbbi bozukluklara neden olabilmektedir.
GERİ ÇIKARMA (GEVİŞ GETİRME) BOZUKLUĞU; Kişi yeni yuttuğu bir besini zorlama olmadan tekrardan ağzına getirir ve tekrar çiğneyerek yutar ya da ağzından atar.
KAÇINGAN/KISITLI YİYECEK ALIMI BOZUKLUĞU; Kişinin kilo alma ya da vücut algısı ile ilgili rastgele bir tasa yaşamadığı halde devamlı bir formda yiyeceklerden kaçınması yahut yiyecek kısıtlamasında bulunması. Yiyecek alımının kısıtlanmasının nedenleri; iştahı ve yemeyi bozan fizikî ağrılar, yaygın anksiyete, yaşanan olumsuz hisler olabilmektedir.
ANOREKSİYA NERVOZA; Kişinin zayıf bir vücuda sahip olma isteği ve kilo almaktan çok korkması ile besin alımını çok derecede kısıtlaması, kendini kusturması, laksatif kullanması ve çok idman yapması bununla birlikte beden tartısının ya da biçiminin algılanmasında bozulma eşlik eder. Yetersiz beslenme ve düşük beden yüküne bağlı olarak; amenore (adet görememe), kemik erimesi, bedende kıllanma, kalp ritim bozukluğu üzere tıbbi rahatsızlıklar görülebilir.
BULUMİYA NERVOZA; Tekrarlayan tıkınırcasına yeme ataklarının akabinde telafi davranışlarının (kendini kusturma, laksatif kullanma, çok idman yapma ve yemek yememe vb.). Kişi kendini kilosu ve görünümüyle yargılar. Kişi yeme ataklarından sonra suçluluk hisseder. Birebir vakitte kişi yeme atağından sonra kendini kusturarak yediğini çıkardığı için kilosu olağan düzeyde seyreder. Tekrarlayan kusma davranışlarından ötürü deride sertleşme, kalınlaşma, diş çürümesi ve tükürük bezlerinde büyüme üzere bir grup tıbbi rahatsızlıklar yaşanır.
TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU; Kişi birebir vakit dilimi ve şartlarda yiyebileceğinden çok daha fazla besini kısa mühlet içinde tüketir ve yeme atağı sonrasında suçluluk hissetmesine karşın rastgele bir telafi davranışında bulunmaz. Kişi çok ölçüde yemek yeme davranışını engelleyemez ve yeme atağı tekrarlanır.
YEME BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ
Beşerler yeme bozukluğu olduğunu fark etmeyebilir yahut bu davranışlarından utandıkları yahut suçluluk hisleri yaşadıkları için yeme bozukluğunu saklama eğilimi gösterebilirler. Kişi yeme bozukluğu konusunda yardım istediği vakit arkadaşlarının ve ailelerinin onları eleştireceğinden, dışlayabileceğinden korkarlar. Tıpkı vakitte tedavinin onlara kilo aldırabileceğini düşünürler. Bu nedenle tedavide motivasyonları düşük olabilir ya da tedaviye yeme bozukluğuna bağlı yaşanılan tıbbi rahatsızlıklardan ötürü başvurabilirler. Yeme bozukluğunun tedavisinde asıl hedef kilo almak ya da kilo vermek değildir. Kişinin yemek, kilo ve vücut algısı ile ilgili yaşadığı telaşlar; kişiyi temelde yaşadığı meselelerden uzaklaştırır. Bu nedenle tedavide değerli olan kişinin üzerini kapattığı temel soruna odaklanabilmektir.
Yeme bozukluğunun bir tercih olmadığı ve yaş, ırk, sosyo-ekonomik statü, cinsel tercih, vücut yapısı, kilo farkı gözetmeksizin her bayanı ve erkeği etkileyebileceği unutulmamalıdır.
