TÜİK’e nazaran, Türkiye iktisadı 2022’nin birinci çeyreğinde evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 7,3 büyüdü. Lakin fiyatlı çalışanların ulusal gelirden aldığı hisse düştü. Bilgiler emekçinin daha çok çalışarak gelirden daha az hisse aldığını gösterdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2022 yılı birinci çeyreğinde yüzde 7,3 arttı. Lakin büyümeden fiyatlı kısımların aldığı hissenin yıldan yıla azaldığı ve sermaye kısmının hissesinin arttığı görüldü.
TÜİK’e nazaran, işgücü ödemeleri 2022 yılının birinci çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 59,7, net işletme artığı/karma gelir ise yüzde 88,1 arttı. Buna nazaran, fiyatlı kısımların büyümeden aldığı hisse da azalma gösterdi.
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesabı yapılırken üretim sonucunda elde edilen gelirin 3 kıymetli bileşene dağılımı hesaplanıyor. Bunlar toplam işgücü ödemeleri, sabit sermaye tüketimi ve net işletme artığı.
Ulusal gelirden fiyatlı bölümlerin ve sermaye sahiplerinin aldığı hisse ise işgücü ödemeleri ve net işletme artığında görülüyor. İşgücü ödemeleri, çalışanların elde ettiği gelire nazaran hesaplanırken net işletme artığı ise şirkete yani sermayedara kalan kısmı tanımlıyor.
PERSONELİN HİSSESİ AZALDI
TÜİK’in açıkladığı GSYH 2022 I. Çeyrek datalarına nazaran, işgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Kıymet içerisindeki hissesi geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 35,5 iken bu oran 2022 yılında yüzde 31,5 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise artarak yüzde 45,6 iken yüzde 47,6 oldu.
Böylelikle işgücü ödemelerinin GSYH içindeki hissede son yıllarda görülen düşme eğilimi devam etmiş oldu. Yılbaşında yapılan fiyat artırımlarıyla birlikte son çeyrekte bir evvelki çeyreğe nazaran toparlanma görülse de yıllık bazda düşüş büyük oldu.
Son 2 yılın birinci çeyrek datalarına bakıldığında ise emeğin hissesi pandeminin başından bu yana yüzde 39,1’den yüzde 31,5’e gerilerken sermaye hissesinin yüzde 41,7’den 47,6’ya çıktığı görüldü.
EMEKÇİ DAHA ÇOK ÇALIŞIP DAHA AZ KAZANIYOR
Ulusal gelirdeki personel hissesinin azalmasının işsizlikteki düşüşe ve çalışma saatlerindeki yükselişe karşın olması da dikkat çekti. TÜİK’in 2022 I. Çeyrek İşgücü İstatistikleri’ne nazaran, işsizlik oranı 2022 yılının birinci çeyreğinde evvelki yılın birebir periyodundaki yüzde 15,2’den yüzde 13,7’ye gerilemişti.
Birebir biçimde işbaşında olanların, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma müddeti 2022 yılı I. çeyreğinde bir evvelki çeyreğe nazaran 0,6 saat artarak 45,2 saat olarak gerçekleşti. Yani personellerin çalışma saatleri uzamasına karşın emeğin ulusal gelirden aldığı hisse düşmüş oldu.
EMEKÇİNİN HİSSESİ TABANDA
İktisatçı Cem Oyvat’ın hesaplandığı tüketici enflasyonundan arınmış datalara nazaran ise 2022 birinci çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran gerçek toplam işgücü ödemeleri yüzde 0,6 azalırken; brüt işletme artığı/karma gelirin yüzde 20,3 arttığı görüldü.
Grafik: Cem Oyvat
Oyvat ayrıyeten, mevsimsellikten arındırılmış bilgilere nazaran işgücü ödemelerinin GSYH içindeki hissesinin da yüzde 24,6 ile yeni bir tabanı gördüğünü belirtti.
Grafik: Cem Oyvat
2021’DE SANAYİ DEVLERİNDE ÇALIŞANIN HİSSESİ DÜŞTÜ
Gelir dağılımdaki bozulma bugün yayınlanan büyük sanayi şirketlerindeki gelir dağılımda da görüldü.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından bugün açıklanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500)’ araştırmasının 2021 yılı sonuçlarına nazaran, İSO 500’ün periyot kârı yüzde 137,2 oranında artarken, toplam fiyat ödemelerindeki artış yalnızca yüzde 33,4 oldu. Emekçi başı ortalama fiyat artışı ise yüzde 26,3’te kaldı. 2021 sonunda resmi tüketici enflasyonu yüzde 36,08 olmuştu.
İSO 500 için yaratılan toplam net katma bedelde personelin hissesi 2020’de yüzde 44,5 iken, 2021’de yüzde 32,2’ye gerilerken, işverenin hissesi ise yüzde 30,3’ten yüzde 39,7’ye yükseldi. 2015’te emekçinin hissesi yüzde 56,5 iken, işverenin hissesi yüzde 33,4 idi. ISO istatistiklerinde 2013 yılında yüzde 55,9 olan fiyatlı bölümün hissesinin yıllar içinde kademeli olarak düştüğü görüldü.