Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH), mide içeriğinin (mide suyu ve/veya yemek kalıntıları) özofagusa (yemek borusu) geri kaçışı sonucu gelişen, göğüs kemiği ardında bilhassa yemeklerden sonra yanma ve ağza acı su gelmesi ile karakterli bir tablodur. Olağan şahıslarda az sıklıkta olmak kaidesiyle fizyolojik reflü gözlenebilir. Özofagus hastalıklarının %75’inden sorumlu olan reflü, çok farklı klinik sunumlarla kendini gösterir. Bunlar kolay yanmadan ülseratif özofajite (yemek borusu alt kesitinde yara-çatlak), yemek borusu darlığına ve kanser riski taşıyan Barrett metaplazisine kadar değişebilir. Reflü hastalığı zaten iyileşebilmekle birlikte çoğunlukla şahısların hayat şartlarını zorlayan ve bozan bir husustur. Erişkinlerin yaklaşık %20’sinde reflü görülmektedir.
Reflü hastalığı, asitli ve/veya safralı mide içeriğinin yemek borusuna gelmesi ve uzun mühlet temas etmesiyle yemek borusunun kendini asitten ve/veya safralı mide içeriğinden koruyamaması nedeniyle oluşur. Nedeni tam manasıyla bilinmeyen bu hastalıkta muhtemel faktörler şunlardır:
• Alt özofagus kapakçık bütünlüğünün bozulması
• Mide fıtığı
• Özofagus temizlenme kapasitesinde aksama
• İncebarsaktan mideye reflü
• Mide içi hacim ve asidite artışı
• Gecikmiş mide boşalması
• Karın içi basınç artşı (obezite)
• Midede çok asit varlığı
• Özofageal doku bariyerinin hasar görmesi
• Gece reflü artışı
Mide içeriği, midenin salgıladığı hidrojen iyonu nedeniyle besbelli derecede asittir. Şayet onikiparmak barsağından mideye hakikat safra geri akımı varsa, mideden üst çıkan içerik hem asit hem de safra içerir. Alkali özellikli olan safra da mide asidi üzere yemek borusunun tahrişine neden olur. Yemek borusunun alt ucunda mide içeriğinin yemek borusuna geçişini engelleyen bir kapak sistemi vardır. Reflü hastalarında en sık görülen özellik bu sistemin gevşekliğidir. Bu durum sıklıkla mide fıtığıyla birlikte yaşanır. Mide boşalım bozukluğu ya da bozulmuş yemek borusu hareketi bu hastalığı tetikleyen başka nedenlerdir.
Gastroözofagial reflü hastalığının ortaya çıkardığı belirtiler çok geniş bir spektruma yayılır. Bu belirtileri genel olarak tipik ve atipik bulgular olarak sınıflandırmak mümkündür. Reflü hastalığının klinik olarak tipik sunum biçimi ağıza acı ekşi sıvı gelmesi, geğirme, şişkinlik, ağıza besin artıkları gelmesi, yutma zahmeti, yutakta takılma duygusu formunda olmaktadır. Tipik olmayan yansımalar ortasında ses kısıklığı, gıcık öksürüğü, ağız kokusu, çarpıntı, kalbe baskı hissi, nefes darlığı, nefes yetmezliği duygusu, astım, diş çürükleri, devamlı yutak yangısı (kronik farenjit), dirençli hıçkırık, kronik sinüzit vardır. Poliklinik pratiğimizde nedeni açıklanamayan kuru öksürük, ağız kokusu, hıçkırık üzere tabloların bir kısmından reflü hastalığının sorumlu olduğunu görmekteyiz. Bu manada akla gelmediğinde tanısı güç konulan bir hastalıktır. Birçok faktör bu hastalığı provake edebilir. Bunlar ortasında alkol, sigara, kimi ilaçlar, çikolata, kahve, nane şekeri, baharatlı yiyecekler, soğan, sarımsak, domates, turunçgiller, mide boşalımının yavaşladığı durumlar (şeker hastalığı), midede çok asit varlığı, mide fıtığı, gebelik ve çok kilo yer alabilir.
Reflü hastalığının tanısı kompleks bir bahistir. En kıymetli teşhis aracı hastanın şikayet niteliğidir. Haftada ikiden fazla reflü atağı varlığı teşhis için kıymetlidir. Kesin tanısı pHmetri ile doğrulanan bu hastalıkta bu teste çok özel durumlar dışında gereksinim duyulmamaktadır. Reflü tanımlayan hastalara endoskopik süreç mecburiliği olmamakla birlikte hastalara ömürlerinde bir kere da olsa endoskopi yapılarak özofagus alt uç bütünlüğü, yemek borusu alt ucundaki hasarın derecesi, Barrett özofagus varlığı, fıtık tabanı açısından kıymetlendirme yapılmalıdır.
GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ TEDAVİSİ
REFLÜDE ÖNERİLEN HAYAT BİÇİMİ DEĞİŞİKLİKLERİ
-
Yemeklerinizi uygun çiğneyin, süratli yemekten kaçının.
-
Aşırı yağlı besinlerden kaçının.
-
Sizi rahatsız ettiğini saptadığınız ek besinlerden kaçının.
-
Kafein içeren tüm eserlerden kaçının.
-
Alkol ve sigara içmeyin.
-
Yemek öğünlerinden sonraki 2-3 saat içinde asla sırt üstü uzanmayın. Dik durumunuzu koruyun, mümkünse hafif yürüyüş yapın. Gece uyumadan evvelki 2-3 saat içinde katı-sıvı hiçbir besin almayın.
-
Öğünlerden çabucak sonra kuvvetli antrenmanlardan kaçının.
-
Fazla kiloluysanız denetimli bir biçimde zayıflamaya çalışın.
-
Sıkı giysiler giymekten kaçının.
-
Gereğinde yatağınızın başucunu 10-15 santimetre yükseltin.
-
Bir anda çok ölçüde yemeyin, sık sık az ölçülerde beslenin ve sofradan tıka basa doymadan kalkma mahareti edinin.
-
Size önerilen ağrı kesicileri kullanmayın. Mecburî ise aç karna mide ilacını, tok karna da yan tesir ihtimali düşük bir ağrı kesiciyi tüketin.
Belirttiğim hayat tarzı değişikliklerine ahengin bu hastalıkta kullanacağınız ilaç kadar değerli olduğunu hatırlatmak isterim. İlaç kullanım mühleti bireye özeldir. İlaç kullanım pratiği konusundaki detayları doktorunuzdan öğrenebilirsiniz.
Başka nedenlerle önerilen ağrı kesiciler mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
Reflü hastalığının bir kısmında cerrahi tedavi ihtiyacı doğabilmektedir. Cerrahi karar mantıklı bir hasta-hekim irtibatı ile mümkündür.