Merhabalar. Artık patlıcan yangınlarını geride bıraktık ki onları pek duymuyoruz. Ancak bir vakitler Osmanlı’da ve cumhuriyet devrinin birinci yıllarında İstanbul halkına kök söktüren bir sebzeydi patlıcan. Olağan bütün kabahat patlıcanda değil şüphesiz lakin tekrar de korkmuyor değil insan. Bu yazıda Osmanlı periyodunda patlıcan yüzünden çıkan yangınları ele aldım.
İyi okumalar dilerim.
Not: Patlıcanlara sahip çıkın. ?
Kaynak: http://www.yangin.org/dosyalar/patlic…
Türk mutfağının olmazsa olmazı ve karnıyarıktan imam bayıldıya kadar kaç yemeklerin baş rolü olan patlıcan çok eski devirlerde bu kadar suçsuz bir zerzevat olarak görülmüyordu.
Öyle ki saray mutfağında büyük bir yeri olan, “hünkarın bile beğendiği” patlıcan yemekleri yeri gelmiş Osmanlı Devleti’nde korkulan bir zerzevat olarak yer almıştır.
Günümüzden pazarlardan marketlerden aldığımız, onunla çeşit çeşit yemek yaptığımız patlıcan Osmanlı devrinde bilhassa eski İstanbul’da kabus üzere yıllara yol açmış. Sebebi ise yangınlar!
1700’lü ve 1800’lü yıllarda, İstanbul’un ahşap konaklarında patlıcanseverler, patlıcan közlerken tavalarını ateşte unutur ya da kızgın yağın içine su damlaması üzere küçük kazalara sebep olurlardı. Sonra da ne mi oluyordu? Art geriye büyük yangınlar çıkıyor ve ahşap konaklar peşi sıra yanıyordu.
O devirde tüm konutların ahşaptan olması, meskenlerin birbirine bitişik ve sokakların epey dar olması sebebiyle bir meskende başlayan yangın çabucak yanındaki konuta sıçrıyordu. Ne yazık ki yalnızca bir sokakta başlayan yangın akabinde tüm mahalleyi kül ediyor, asırlık konakları tarihe gömüyordu.
Patlıcan kızartmak ya da közlemek için kullanılan mangalın tam söndürülmeden bırakılması sonucu oluşan bu yangınlar o kadar yaygındı ki tarihe de “patlıcan yangınları” olarak geçti ve Osmanlı tarihinde iz bıraktı.
1890 doğumlu müellif Ragıp Akyavaş o devirdeki patlıcan yangınlarını şöyle anlatıyor: “1908’de Çırçır’da bir yangın çıktı. İki gün iki gece devam etti. İstanbul’un göbeğini Yemen çöllerine çevirdi. 1500 mesken yandı. Zeyrek’te başlayıp Vefa’da duran yangın da patlıcandan çıktı.
Halka illallah dedirten yangınlara karşı çeşitli tedbirler alınmaya çalışılmışsa da İstanbul birçok defa yangından nasibini almıştır. On binlerce meskenle birlikte sanat yapıtları, kütüphaneler, konaklar ve kaç canlar yangında yok olmuştur. O devir gazetelerde “Patlıcan mevsimi geldi. Hanımlar yangına dikkat!” diye yazarlarmış.
Bu ahşap mimariyi devralan cumhuriyetin birinci periyotlarında de patlıcan yangınları epey hasara yol açmıştı. 34 meskenin yandığı 1934 yılındaki Maltepe yangını ve 30 konutun yandığı 1943’teki Küçükpazar yangınının patlıcandan çıkışı gazetelerde yer almıştır.
“Patlıcan mevsimi gelince, İstanbul’da meczuplar ve yangınlar çoğalır” denirmiş. İngilizler patlıcana mecnun elması dediği için olsa gerek. Ee yangınları da Türklerden kalma. Siz bu mevzu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı bekliyorum.
