Kişinin ilgilerinde tekrar tekrar yaşadığı, tahlil bulamadığı tıpkı sıkıntılar mevcut ise, sebebi geçmişte ya da çocukluktaki olumsuz ilgi örüntülerini şu anki bağlantısında muvaffakiyetle sonlandırma isteğinden kaynaklı olabilir. Buradaki asıl sorun memnun final sahnesi yaşamak için seçilen partnerin,geçmişteki olumsuz örüntülerin başrolündeki şahıslara benzeri karakterler olarak seçilmesidir.
Peki bu problemli bağ modellerinin tesirleri nelerdir; kişinin çocukluk devrinde travmatik tecrübeler, ihmal ve istismar varsa, gereğince sevgi ve inanç alamamışsa, ebevenleriyle sağlıklı inançlı bir bağlanma yaşamadıysa sonraki alakasının halini bu aksilikler belirler…
Travmatik geçmişe sahip şahıslar vaktinde edinemedikleri sevgiyi, itimadı, aidiyet hissini yetişkinlik yıllarındaki bağlantılarında giderme yolunu seçerler…Fakat bunu yaparken seçtikleri şahısların çoğunlukla sıhhatsiz ebeveyn modellerini yansıtan misal karakter olduğunu görüyoruz. Buradaki asıl hedef, geçmişteki tıpkı senaryoyu tekrar yaşayıp eksik kalan itimat ve sevgi muhtaçlığını gidererek bu sefer keyifli sona kavuşma isteğidir yani aslında varolmayan bir yapıyı oldurtma yanılsamasıdır.
Örneğin ilgisiz, sorumsuz, alkolik bir babaya sahip kız çocuğu sonrasında partner olarak tıpkı babasına misal bir yapıyı seçebilir ve bu durum ona çok olağan gelir, zira geçmişteki alaka şeması da birebir örüntüyü içerdiğinden öbür türlüsünü düşünüp sağlamasını yapamaz. Hertürlü sıhhatsiz gidişatı olağanlaştırarak çocukluğunda edinemediği eksiklikleri birebir modeldeki bu partneriyle giderebileceğini düşünür. Fakat böylelikle huzura ereceği yanılsamasıyla hatta karşısındaki bireye bağımlı hale de gelebilir, şöyle ki ; bağlantısına haddinden fazla duygusal yatırım yapar, karşılık almadan verir, toplumsallığını kısıtlar, benliğinden vazgeçer, varlığını partneriyle özdeşleştirir ve o olmasa kendisinin de yok olacağı sanrılarıyla daha fazla ödün vermeye devam eder ve onsuz yaşayamaz üzere hissetmeye başlar , bunun ismine da sevgi yahut aşk der…!
Kaybetme ve yalnız kalma dehşetiyle partnerinin özgürlüğünü kısıtlar, çok denetimci davranır ; geç açılan bir telefonda bile , sağlıklı benlik algısı gelişmediğinden kaybetme korkusu tetiklenerek panik yaşar ve gittikçe karşısındaki kişinin özel alanlarına daha fazla hakim olma gayretine girer… ve bu güvenme isteği asla doymayacaktır hududu yoktur , o itimat tatmini bu biçimde asla sağlanamayacaktır…İstediği karşılığı alamadığında çeşitli duygusal ya da fizikî tehdit içeren telaffuzlarla manipülasyon yoluna masraf, böylelikle de partnerinin özgür iradesini fonksiyonsuz hale getirmeye çalışabilir.
Eğer partneri bu gidişatın olağan olmadığını anlayacak sağlıklı bir benlik algısına sahip ise o alakada varolmayı seçmeyecek ve sonlandıracaktır…Ayrıca bu tip bağlarda benliğinden vazgeçen taraf istismara açık hale de gelir, bağlantı kurduğu kişi narsist ve empatiden mahrum bir yapıya sahipse verilen özverilerin sonu gelmez, duygusal hatta fizikî şiddete uzanabilecek bir yol açılmış olur.
Fakat şahıslar bağlantıyı sonlandırmaz durumu rasyonalize ederek savunma sistemlerini devreye sokar; “Aslında beni seviyor…Sevgisini bu türlü söz ediyor … Kusur bende, biraz daha özverili olmalıyım..” üzere kanılarla patolojiyi mantığa bürür ve yaşadığı durumun değerlendirmesini yapmaktan kaçınır…çünkü tekbaşınalığını yaşayabileceği sağlıklı güçlü bir benlik algısı yoktur bu yüzden yalnız kalınca varolamayacağı kaygısıyla yaşantısını sorgulamadan kabullenir. Bu türlü bir alaka devam ediyorsa partnerde de patolojik bir geçmiş kıssa aramak yerinde olacaktır.Çünkü sağlıklı bir birey bu üslup bir ilgideki anormalliği farkederek orada bulunmayı seçmezken ,iki tarafta da biribirini tamamlayan geçmişten gelen sıhhatsiz alaka örüntüleri varsa; inişli çıkışlı, bir küs bir barışık ızdıraplı bir formda aşklarını! sürdürürler…
Örneğin bağımlı kişinin erkek partnerinin zihnindeki birinci bayan anne modeli ;edilgen,kendini savunamayan, ödün verici yapıdaysa şu anki alakada bulunduğu bayan tarafından da bu özellikler yansıtıldığı için bağın tabiatı bu türlü olarak kabul edilir…
Pekala nasıl baş edilir…ilk evvel kişi sağlıklı bağları referans alarak durumunun sağlamasını yapmalıdır , sıhhatsiz bir bağlantı yaşadığını kabul etmelidir, sorunun çözülebileceğini denetimin kendinde olduğunu farkederek takviye almayı seçmelidir. Bağımlı bir yapıyla birlikte olan kişi ise partnerini terapiye ikna ederek sağlıklı bir formda alakayı sonlandırma ya da sürdürme yoluna gitmelidir.
NOT : Yazının konusuna uygun bir de sinema teklifim var; 1992 imali Roman Polanski’nin yönettiği ” Bitter Moon”. Bu sefer izlerken senaryodaki bağlantıları bir de karakterlerin geçmişi ışığında değerlendirelim. Yeterli seyirler…
