‘Ergenlik çocukluğun telafisidir.’ Çocuklukta yaşanan her türlü olumlu ve olumsuz durumun bastırılan hisleri burada ortaya çıkar. Bu süreçte travmatik bir olay yaşasın yahut yaşamasın ergenler her olayla uğraş eder ve galip olmaya çalışırlar. Onlar için her durum karşısında direnç göstermek bireyliklerini ortaya koymaktaki en büyük adımdır. Onların bu bireyleşme sürecindeki çabalarına takviye olmamak esasen yetişkinliğe geçiş travması yaşayan bireyler için güçlü olan durumu daha da zorlaştırıcı kılmaktadır.
Ergenlik devri hem ergen için ve hem de ergenin ailesi için güç bir devirdir. Aile ergeni anlamakta zahmet çekerken, ergen anlaşılma hissini tam olarak yaşayamadığını düşünür.
Ergen bedensel, cinsel, toplumsal ve duygusal manada farklı bir periyoda girmiştir. Bu gelişim alanlarında yaşadığı süreçler sebebiyle ergen kendisini farklı hisseder ve birçok vakit kendisini tanımlamakta zahmet çeker.
Ergenlikte travmaya bağlı çok çeşitli davranışlar gözlenebilir. Bunlar ortasında; uyku bozuklukları, kabuslar, uykuda ya da günlük hayatında geriye dönüşler, kıpır kıpır, huzursuz olma, uykulu, donuk olma, yalnız kalma isteği, her fırsatta ağlama, tanıdığı objelere çok bağlanma, değişiklikle baş etmede zorlanma, anne-babayla olan bağlarda farklılık, çok talepkar olma ya da büsbütün içine kapanma, kardeşlerle olan bağların daha olumsuz olması, hengamelerin artması, travmatik olaylarla ilgili takıntılı kanılar geliştirme, olayların tekrarlanacağı kaygısı, oburlarının ihtiyaçlarını çok derecede önemseme, okul muvaffakiyetinde düşüş, dikkatte azalma/bozulma, doyumsuz olma, küçük olaylara çok yansılar verme üzere birçok farklılık gözlemlenir. Yaşanılan farklılıklar bireyde birtakım sorgulamaları ortaya çıkartır. ‘Bana ne oluyor? Vücudumdaki değişiklikler neler?’ üzere birçok soru zihni meşgul eden, üzerine takıntılı fikirlere sebep olan sorulardandır. Bu sorgulamalara karşılık ararken zorlanan birey takviye beklemektedir. Ergen her şeyden evvel anlaşılma ve paha görme hissini yaşamalıdır. Bu nedenle ebeveynin bu hisleri yaşatma ismine kelam ve davranışları konusunda hassas olması gerekir. Aksi takdirde ergen bu hislerini tatmin ismine farklı çevrelere muhtaçlık duyacaktır. Birey bu etapta aileden uzaklaşarak arkadaş etrafına daha çok yaklaşma eğilimindedir. Ailelerin varlığının burada en çok değer arz ettiği nokta ise takviye olma, anlayış ve şartsız kabul durumudur. Yetişkinliğe geçişte yaşanılan zorlantılar herkesin başından geçmiş olup, farklı seviyelerde tesir bırakmıştır. Tesirlerin farklılığı; aile yapısı, sosyokültürel etraf, fizyolojik gelişim değişkenliği, adaptasyon gücü, kişilik üzere etmenlere bağlıdır.
Bu farklılıklar ergen bireyin yetişkinliğe geçiş etabında geriye dönüp baktığında kendini ve etrafındakileri daha net algılayabilmesi, yaşanılan durumlar karşısında verdiği reaksiyonun, uğraşın kazanımlarını ve kayıplarını görmesi, süreci daha sağlıklı tamamlamasına yardımcı olmaktadır.
Farklılıkları ele alacak olursak birinci olarak aile yapısı bireyi en çok etkileyen durumdur. Yetiştirildiği ailede insan ilgileri nasılsa bireyde sonraki süreçte kuracağı tüm bağlantıları bu bağlamda kurma uğraşındadır. Daha evvelki yazılarımda değindiğim üzere anne (bakım veren) birinci bağlanma biçimimizi oluşturandır. Çocuk, anne ile nasıl bağlandıysa sonraki insan bağlarında de tıpkı bağlanma tarzı ile alaka kurar. Aile münasebetlerinin yeri bu nedenle çok kıymetlidir. Yalnızca çocukla kurulan bağlantının dışında da ebeveynlerin kendi ortasında kurduğu bağlantıda çocuğun içinde olmadığı başka münasebetleri gözlemlemesinde rol modeldir.
Sosyokültürel etraf, yetiştirilen ailenin dışında kalan bireylerden oluşan çevredir. Bu etraf bilhassa ergen bireyi içine hemen çekebilen, farklı hedefler doğrultusunda taraf verilebilen, mümkün tesirleri olumlu yahut olumsuz biçimde ortaya çıkabilen ve aileden farklı olarak gelişen ikili ilgileri gözlemleyebileceği ortamdır. Bu etraf bireyi ziyadesiyle tesiri altına almakla birlikte, bilhassa onu anlamadığını düşündüğü ailesinden uzaklaştığı bu periyotta, yalnızlığa düşmeden kendini var edebileceği yeni bir ortama çarçabuk ahenk sağlamasını sağlayacaktır.
Fizyolojik gelişim ise tıpkı parmak izi üzere özneldir. Bireyin beslenme ve uyku nizamı, genetik faktörler bu gelişim seviyesini en çok etkileyen ögeler ortasındadır.
Bireyin bu kritik gelişim serüvenine olan adaptasyon gücü, zorluklara karşı çaba edebilme kapasitesini en güzel gösterme formudur. Bu gayret kişiselliğini ortaya koyma ve kendini tanıma kademesindeki genç yetişkinler için ağır uğraş gerektiren, karşısına çıkan aile arkadaş ve başka çevreler üzere zorluklara göğüs germe hünerini arttıran bir serüven olarak çok değerlidir. Yetişkinliğe geçiş basamağında yaşanan gelişim ve değişimin travmaya dönüşmemesi, bu sürecin yarattığı tesirlerin bireyin hayatına en az hasarla dokunması için insanın kendi şahsî döngülerini terapist eşliğinde görerek ve bunlarla yüzleşerek daha sağlıklı insan münasebetleri kurmak ismine adım atması gerekmektedir.