Bu yılın başında kitlesel protestolarla sarsılan Kazakistan’da dün düzenlenen ve idare sisteminin tekrar inşasının önünü açacak anayasa referandumunda sonuçlar açıklandı. Halkın büyük kısmı, parlamentonun güçlendirilmesini öngören “Yeni Kazakistan” teklifine “evet” dedi. Sonuç, 28 yıllık iktidarında ülkeyi “tek adam rejimiyle” yöneten Nazarbayev ailesini zayıflatacak bir atak olarak görülüyor.
Kazakistan’da dün düzenlenen referandumda halk, ülkede büyük bir değişimin önünü açacak anayasa değişikliği teklifine “evet” dedi. Merkezi Seçim Komitesi, anayasa değişikliği referandumunda “evet” oyu kullananların oyunun yüzde 77, 18’i bulduğunu açıkladı. İştirak oranı da yüzde 68 oldu.
Referandumdan çıkan sonuç milletlerarası kamuoyunun gündemine oturdu.
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından önerilen anayasa değişikliği, karar düzeneklerinde merkeziyetin azaltılmasını ve eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in “milli lider” statüsünün kaldırılmasını öngörüyor.
Kazakistan, ocak ayında yakıt fiyatlarındaki artışın tetiklediği, kısa müddette ülke geneline yayılan ve 200’den fazla kişinin hayatını kaybettiği kitlesel protestolarla sarsılmıştı. Anayasa değişikliğinin, ülkede idare sisteminin yine inşasının önünü açacağı belirtiliyor.
Nursultan Nazarbayev en son Mart ayında düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu’nda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir ortaya gelmişti.
PARTİLİ CUMHURBAŞKANLIĞINA SON
Anayasa değişikliğiyle “süper başkanlık” sisteminin yerini “güçlü bir cumhurbaşkanı, tesirli parlamento ve hesap veren hükümet” prensibinin alması öngörülüyor. Ayrıyeten cumhurbaşkanının vazifede bulunduğu sürece siyasi partiye üye olması ve akrabalarının hükümette vazife alması da engelleniyor.
Kanunları kabul etme yetkisi de yalnızca parlamentoya ilişkin olacak.
NAZARBAYEV AİLESİNİN DEV SERVETİ
28 yıl iktidarda kalan Nursultan Nazarbayev, 2019’da sürpriz bir halde istifa ettikten sonra ülkenin başşehri Astana’nın ismi Nursultan olarak değiştirilmişti. İktidarı boyunca akrabalarını ve kendisine yakın isimleri üst seviye vazifelere getiren Nazarbayev ailesinin serveti de, reaksiyonlara yol açmıştı.
Nazarbayev’in kızı Nazarbayeva’nın lüks ömrü Ocak ayında İngiliz medyasının gündemine oturmuştu.
Nazarbayev’in kızlarından Aliya Nazarbayeva’nın ülkedeki protestolar sürerken servetini yurt dışına kaçırdığı haberleri de günlerce gündemden düşmemişti.
KIZI KONUT ALARAK LONDRA’DA OTURMA MÜSAADESİ ALMIŞTI
Ocak ayında İngiliz Daily Telegraph gazetesi, Nazarbayeva’nın 300 milyon dolar ile lüks harcamalar yaptığını aktarırken, genç bayanın iki profesyonel finans danışmanına mesken, özel banka, lüks jet satın alma talimatı verdiğini yazdı.
Nazarbayeva’nın harcamaları ortasında 25 milyon dolara Challenger Bombardier özel jet, Londra’nın kuzeyinde İngiltere’de oturma müsaadesi almak için 9 milyon dolardan fazla ödeyerek mesken aldığı kaydedildi.
LİDERLİK ÇABASI
Ocak ayında yaşanan protestolar, ülkede Tokayev ve Nazarbayev ortasındaki liderlik uğraşını de ortaya çıkarmıştı. Olaylar öncesinde eski önderin “kuklası” olarak görülen Tokayev, ülkedeki yolsuzluk ve eşitsizlikten Nazarbayev idaresini sorumlu tutmuştu.
Nazarbey’e yakın isimlerden Ulusal Güvenlik Komitesi Lideri Karim Masimov da “vatana ihanet” suçlamasıyla gözaltına alınmıştı.