İki uçlu bozukluk (bipolar bozukluk, eski ismiyle manik-depresif hastalık) iki farklı hastalık devirleriyle karakterize bir ruhsal bozukluktur. Bu hastalık devirlerinden bir adedinde taşkınlık (mani), başkasında ise çökkünlük (depresyon) bulunmaktadır. Birbirlerine zıt üzere görünen bu iki hastalık devri yatışma ve alevlenmelerle seyreder. Hastalık periyotları dışında ise hasta çabucak büsbütün olağana döner. Kimi hastalarda ise günlük ömrü kısmen etkileyen kalıntı belirtiler görülmekle birlikte, hastalar düzelir.
Mani periyodunda kendini çok enerjik, çok coşkulu, çok kıymetli hissetme, uyku gereksiniminde azalma, niyetlerde ve konuşmalarda hızlanma, cinsel istekte artma, para harcamada ve riskli davranışlarda artma üzere belirtiler olabilir.
Depresyon devrinde ise maninin tam zıttı olan hastada mutsuzluk, karamsarlık, ümitsizlik, özgüvende azalma, değersizlik hissetme, abartılı suçluluk yahut pişmanlık hisleri, evvelce zevk aldığı faaliyetlerden zevk alamama, iştahsızlık yahut uykusuzluk üzere değişiklikler, vefat ve intihar fikirleri, vücudunda nedeni açıklanamayan ağrılar ortaya çıkabilir.
Bazen bu iki periyodun de özelliklerini taşıyan disforik ( karma) atak görülebilir. Güç artışı, sonluluk, mutsuzluk, konuşmada hızlanma, mevt kanıları üzere her iki periyoda ilişkin belirtiler görülebilir.
Toplumdaki yaygınlığı %2-3 civarındadır. Erkek bayan oranı eşittir ve ortalama yirmili yaşlarda başlar.
Genetik etkenler hastalık nedeninin değerli bir kısmını oluşturur, genelde gerilimli bir olay sonrası birinci atak görülür ve atakların en kıymetli özelliklerinden birisi mevsimsel özellik göstermesidir. Mesela bipolar bozukluğa sahip olan bir kişi yaz periyotlarında manik atak yaşayıp, kış aylarında depresif atak geçirebilir. Genel olarak manik ataktan sonra depresif atak gelebilir. Bazen bu ataklara işitsel varsanımlar, takip edilme sanrıları, cezalandırılacağına ait sanrılar üzere belirtiler eşlik edebilir.
Tedavi his durum düzenleyicileri denilen (lityum,valproat, karbamazepin) ve vakit zaman kan seviyesi takipleri gereken çeşitli ilaç kümelerinin kullanımıyla olur. Ataklar sırasında bazen psikiyatri servisinde yatarak tedavi gerekebilir.
Bunların dışında hayatın tertibe sokulması, makus beslenme ve alkol – unsur kullanım alışkanlıklarından uzaklaşma, müspet düşünme ve davranma hünerlerini geliştirme, gerilimle başa çıkma stratejilerini öğrenme, hastalığın seyri konusunda detaylı bilgiye sahip olma bulunmaktadır. Bipolar bozuklukta çoğunlukla ömür uzunluğu tedavi gerekir.
Bipolar bozukluğa sahip şahıslar hastalık atakları konusunda bilgilendirilmeli ve atakların habercisi olabilen uyarıcı belirtiler ( uyuyamama, kanılarda hızlanma, hafif gerginlik, hafif içe kapanma vs.) konusunda kişi bilgilendirilmeli ve bu türlü bir durumda denetim vaktinin öncesinde başvurması istenerek tedavisi tekrar düzenlenmelidir. Böylelikle atağın yaşanması önlenebilir yahut hafif belirtiler olacak formda denetim edilebilir.
