Hepimiz hayatımızın bir kısmında muhtemelen çocuğunun birazcık içe dönük yada utangaç olduğunu belirten anne babalar görmüş yada diğer birisinin bu özelliğini konuşmuş yada ondan yakınmışızdır.
Ailemizde, etrafımızda ve halk ortasında daima kullanılan ve sıklıkla birbiri ile karıştırılan içe dönüklük ve utangaçlık özelliklerini birbirlerinden ayırt etmek gerekir. Bu özelliklerden her ikisi de toplumsal hayata sonlu iştirak ile açıklandığı için birbirleri ile sıklıkla karıştırılırlar. Batı kültüründe bilinçaltı olarak dışa dönük kişilik yapısı yüksek refah düzeyi, liderlik, koruyuculuk ve hoşluk ile özdeşleşmiş olduğu için içe dönük yapı dikkat çekmemiş ve beşerler tarafından yeteri kadar araştırılmamıştır.
Utangaçlık ve toplumsal tasa ise olumsuz tecrübe, müşahede, yatkınlık, ve bağlanma tarzı yolu ile öğrenilmiş davranışlar olup reddedilme, yargılanma, yanlış anlaşılma , çok derece kendine odaklanma, gösterilen davranışa çok hassasiyet, çarpık ve istikrarsız düşünme üzere davranışları çeşitli derecelerde barındırır. Davranış deneyleri ile yine öğrenilebilen ve kişiyi sınırlayıcı tarafları denetim altına alınabilen niyet ve davranış kalıplarıdır.
İçe dönüklük ise beyin tarama teknolojisi sayesinde görüntülenebilen, genetik ve çevresel faktörler ile oluşmuş, biyolojik ve değişmeyen bir kişilik yapısıdır. İçe dönük beşerler hudut sistemlerindeki çok hassaslık nedeni ile kalabalık, süratli ve hareketli ortamlarda çok uyarılır ve bunlardan kaçma eğilimi gösterirler. Ruhsal güçlerini daha çok tek başına yapılan denetimli aktivitelerden, sakin bir zihin yapısından ve kendilerini rahatça yansıtabildikleri aktivitelerden alırlar.
Dışa dönük beşerlerle olaylara, aktivitelere ve kümelere süratli halde iştirak sağlayıp reaksiyon verirken içe dönük beşerler evvel müşahedeler, tahlili eder ve sonra karar verirler. Riskli sporlardan, sürat yapmaktan, çok etkin bir cinsel ömürden, tartışmalı ortamlardan haz almazlar. Mevzu öteki insanları sevmemek, onlardan korkmak yâda yalnızlığı tercih etmek değildir. Husus ruhsal gücün nereden ve nasıl alındığı, beynin dış uyaranlara(nesne, kişi, durum, olay) nasıl reaksiyon verdiğidir. Birtakım kişilik yapıları içe ve dönük kişilik çizgisinin uç noktasında yer alsalarda birden fazla insan ortasında yer alır. Yani birden fazla insan biraz içe dönük ve biraz dışa dönüktür. Her iki yapıda ki beşerde âlâ bir başkan, âlâ bir düşünür, güzel bir arkadaş, yâda eş olabilir.
İçe dönüklük ve utangaçlık genelde çocukluk, ergenlik ve erken yetişkinlik periyotlarında dikkat çeken kişilik yapıları ve davranışlar olup sorun teşkil edip etmedikleri günlük hayatta neleri hangi boyutta ve ne kadar müddettir etkiledikleri biçiminde düşünülebilir.
Özellikle utangaçlık ve toplumsal korkunun günlük işleyişe ve yeterlilik haline mahzur teşkil ettiğinin düşünülmesi durumunda tedavi ile çözülebilen durumlardır.