Son vakitlerde yurdumuzun dört bir yanında yanan ormanlar, hayatını kaybeden hayvanlar, maddi manevi kayıp yaşayanlar psikolojimizi derinden etkiliyor. Her yeni gün toplumsal medyada maruz kaldığımız negatif haberler, çekilen görüntüler, turuncunun içinde yiten yeşiller canımızı çok yakıyor. Kolektif bir kayıp yaşıyor, bize nefes veren ciğerlerimizin tükenmesini acıyla izliyoruz. Bir noktada da birbirimizin elinden tutmaya çalışıyor, nasıl takviye olabileceğimizi arıyoruz. Bir nevi ormanlarımızın küllerinden yine doğması için var gücümüzle çalışıyor, umudumuzu dinç tutmaya çalışıyoruz. Birbirimize dayanak olmamız gereken bu periyotta ruh sıhhati çalışanları olarak en azından biz de ruhsal dayanıklılığı artıracak çalışmalarda bulunabilir, ruhsal ilkyardım ile insanları travmanın uzun periyotta çıkacak tesirlerinden koruyabiliriz. Bilhassa altta belirttiğim iki projeye dahil olmak için bu sayfalarda yer alan linklerdeki formları doldurabilirsiniz:
World Human Relief: Türkiye Yangın – Travmaları Güzelleştirme Projesi
Türkiye Psikologlar Derneği – İstekli Takviye Daveti
Doğal afet nedir?
Her doğal afet, tıpkı vakitte travmatik bir faciadır; kitlesel bir yıkıma sebep olarak milyonlarca insanı ekonomik, toplumsal ve ruhsal olarak tesirler. Ruh sıhhati sadece ferdi olarak değil, ruhsal dayanıklılığın temelini oluşturan norm, inanç ve kıymetleri de sarsarak toplum psikolojisini de olumsuz tarafta tesirler.
Afetlerin tesirleri nelerdir?
Doğal afetin cins, şiddet ve tesirine nazaran insanlarda ağır duygusal yansılar ortaya çıkar: Beşerler hüsran, kayıp, hüzün, öfke, şok, dehşet, pişmanlık, tasa ve depresif hislerle baş etmeye çalışır. Travma sonrası gerilim bozukluğu, toplumsal ilgilerde yaşanan değişimler, ruh halinde süratli değişimler, karar vermede zorluk, uyku uyumakta yahut yemek yemede kahır yaşanabilir. Doğal afetin tesirlerini daha ağır yaşayan ve maddi manevi kayıp veren beşerler ruhsal olarak görece daha fazla negatif ruhsal karşılıklar vermektedir.
Nasıl baş ederiz?
Ruh sıhhatini korumak ve ruhsal dayanıklılığı artırmak açısından etrafımızdaki insanlardan dayanak almak çok değerlidir. Etrafımızdaki beşerlerle irtibat halinde olmak, sevdiklerimizle hislerimizi paylaşmak ve onların varlığından güç almak kendimizi daha yalnız hissetmemize yardımcı olur. Araştırmalara nazaran hislerinizi ister konuşarak, ister yazarak isterse kendinizi uygun hissettiğiniz bir yolu tercih ederek tabir etmek de bu hisleri anlamanın ve başa çıkmanın yararlı bir yolu olabilir. Çocukların baş etme konusunda daha az tecrübesi olduğu için yaşanan duruma daha az mana verebilir ve olaylar karşısında daha güçsüz ve denetimsiz hissedebilir. Bu yüzden çocukların da birebir halde kendi hislerini tabir etmelerine imkan sağlamak gerekir. Ruh sıhhatimizi muhafazanın yanı sıra vücudumuza de güzel bakmamız harikulade bir kıymete sahiptir; bilhassa kendimizi kırılgan hissettiğimiz bu periyotta kâfi uyku ve gerçek bir beslenmeyle vücudumuzu de dinç tutmalıyız.
Psikologlar olarak neler yapabiliriz?
Psikolojik ilkyardım, kişisel ya da toplumsal seviyede yaşanan olumsuz bir olaydan sonra şahısların temel muhtaçlıklarının tespit edilmesi ve insanları uzun devirde yaşanabilecek travmatik tesirlerden muhafazayı hedefler. Bu nedenle ruh sıhhati çalışanlarının afetten etkilenenlerle kontağa geçmelidir. İnsanları dinlemek ve seslerini duyabilmek, bazen konuşmaktan bile daha tesirli olabilir. İnsanlara daha evvelce sahip oldukları baş etme sistemlerini harekete geçirmek konusunda dayanak olarak içlerinde sahip oldukları direnci geri sağlayabiliriz. Afetten etkilenen şahıslarla inançlı bir bağ kurarak temel muhtaçlıklarını sağlama konusunda dayanak olmak, bireylerin güvenliğini sağlamak, şok durumundan sakinlik ve istikrar durumuna döndürmek, gevşeme antrenmanları öğretmek ve gerçek bilgilendirmeyi sağlamak gerekir.