Çocuklarla etkileşimli kitap okuma formülü nedir? Çocuğun gelişimine yararları nelerdir?
Ebeveynler olarak birçoğumuz okul öncesinde olan çocuğumuzun rahatça konuşabilmesini, anlaşılır cümleler kurabilmesini, kendisini söz edebilmesini isteriz. Bunun için çocuğumuza kitaplar okur, masallar ve kıssalar anlatırız. Ama burada çocuk bir dinleyici ve münasebetiyle pasif bir pozisyondadır. Pasif olmak ise çocuğun; zihnini çalıştırmasına, öğrenmek yahut dikkat etmek için özel bir efor sarf etmesine gerek duymadığı bir durumdur.
Henüz okuma yazma bilmeyen okul öncesi devir çocuğumuzun kendini söz etme, rahatça konuşabilme, anlaşılır cümleler kurabilme, anlatmak istediğine uygun sözleri seçip kullanabilme hünerlerini geliştirmek için onun ilgisini çekmemiz, dikkatini sürdürmesini sağlamamız ve onu aktifliğe dâhil etmemiz gerekmektedir. Etkileşimli Kitap Okuma; çocuğun bu marifetleri geliştirmesinde hayli tesirli bir yol olmaktadır. Etkileşimli kitap okuma ile bir yandan çocuğun gelişimsel hünerlerine dayanak olurken öteki yandan ebeveyn-çocuk bağlarımızı güçlendirebilir; bu halde çocuğumuzun inançlı bağlanma kurmasına katkıda bulunabiliriz.
Etkileşimli kitap okumanın temelinde üç ana fikir bulunmaktadır. Bunlar; (1) çocuğu kitap okuma sürecine dâhil etmek; (2) çocuğa geri bildirim sağlamak ve (3) yetişkinlerin kitap okuma stilini çocukların lisan hünerlerine uyarlamasıdır. Bu halde çocuk pasif dinleyici olmaktan çıkıp sürece katıldığı etkin bir dinleme durumuna geçiş yapar. Etkileşimli kitap okumanın yollarından kimileri ise;
-
Kitabı okurken birtakım yerlerde açık ve kısa uçlu sorular sormak,
-
Çocukların sorularını, ek sorularla devam ettirmek,
-
Çocuğunuzun bildiği sözler olduğunda, o sözün ne demek olduğunu sizin bilemeyip çocuğunuza sözün manasını sormaktır.
“Evet-Hayır” üzere kapalı uçlu sorular yerine 5N1K (Ne, Nasıl, Nerede, Ne vakit, Neden, Kim) üzere kısa karşılıklı ve açık uçlu sorular sormak; çocuğu düşünmeye ve konuşmaya teşvik ederek lisan marifetlerini kullanmasını sağlamaktadır. Bunun yanı sıra geri bildirimlerle birlikte çocuğa yeni bilgiler öğretilebilir ve bu halde çocuk söylediklerini yine biçimlendirme, mevcut bilgiye yeni bilgiler ekleme, yanlış öğrenilen düzeltme maharetlerini geliştirebilir ve kendini tabir etmesine yönelik özgüvenini artırmaya katkıda bulunabiliriz.
Çocuktan bir hikayedeki bir ifadeyi yahut cümleyi tamamlamasını istemek, hikayedeki karakterlerin kim olduklarını yahut karakterlerin özelliklerini sormak, fotoğraflı bir hikayede resme bakıp fotoğrafın ne söz ettiğini anlatmasını istemek, gerçek hayatınızda ilişkilendirdiğiniz bir olay varsa hikaye ile gerçek hayat ortasında ilişki kurmasını sağlamak üzere prosedürleri, etkileşimli kitap okumak için kullanabilirsiniz.
Bu üzere etkinlikler, çocuğun sırf bir dinleyici olduğu durumdan onu çıkarıp; bir okuma olmasa bile kitaba dâhil etmemizi sağlar. Bu halde şimdi okuma yazma bilmeyen çocuk; paylaşımlı, etkileşimli ve ilgisini sürdürdüğü bir aktiviteye katılabilir. Bu da çocuğun okul öncesinde ve okul devrinde kuracağı toplumsal irtibat marifetlerinin, erken okuryazarlık ve okula yönelik akademik hünerlerinin, dikkat marifetlerinin, alıcı ve tabir edici lisan marifetlerinin, kendini söz edebilme hünerlerinin, sesbilgisi ve kullandığı söz haznesinin ve özgüveninin gelişmesine katkıda bulunur. Mevzu ile ilgili daha fazla bilgi almak için gelişim alanında çalışan uzmanlardan dayanak alabilirsiniz.
Çocuğunuzla Birlikte Keyifli Okumalar,