Pilor stenozu, tam ismiyle ‘İnfantil Hipertrofik Pilor Stenozu’ bebeklerde hayatın birinci iki ayında mide çıkış tıkanıklığı ve safrasız kusmanın en değerli nedenidir. Mide çıkışıyla ince bağırsağın birinci kısmı olan oniki parmak bağırsak ortasında bulunan ve kas kitlesinden oluşan ‘pilor’ belli aralıklarla açılıp kapanarak besinlerin porsiyonlarla mideden ince bağırsaklara geçişini ayarlar. Bu kas dokusunda çok büyüme (hipertrofi) pilorun açılmasını maniler ve midedeki besinler ince bağırsağa geçemezler. Bu vakit bebekler beslenmeden çabucak sonra fışkırık stile kusar ve beslenme muhtaçlıklarını karşılayamazlar. Bu durum çocuğun susuz kalmasına ve hayati kıymetli mineralleri kaybetmesine neden olur.
Nedenleri ne?
Pilor stenozunun tam olarak nasıl geliştiği, bu duruma neyin neden olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak genetik, çevresel faktörlerin ve pilor dokusundaki hücrelerde olan kimi bozuklukların (sinir hücrelerinin fonksiyon bozukluğu, reseptör eksikliği vs.) pilor stenozuna neden olduğu düşünülmektedir.
Genetik olarak neden olan bozukluk tam olarak ortaya koyulmasa da, erkek çocuklarında kızlara nazaran 3-4 kat fazla olması, anne ve babadan birinde yahut kardeşlerden birinde bebekikte pilor stenozu olması, yenidoğan bebekte de bu hastalığın görülme riskini artırmaktadır. Bunun dışında erken doğum, amme sütü yerine formül mamayla beslenme, birtakım ilaçlara maruz kalma üzere durumlar pilor stenozunun görülme riskini artırabilir.
Hangi belirtiler verir?
Pilor stenozu olan bebekler doğumda öbür sağlıklı bebekler üzere beslenir, kilo alır. Kusmasları da öbür sağlıklı bebekler üzere az ölçüde olur. Ancak 2 – 8. haftalar ortasında, bilhassa 3 – 5. haftalarda her beslenme sonrası, giderek artan fışkırır şekilde kusmalar görülmeye başlar. Kusmalar safrasızdır ve kusma sonrası çocuklar tekrar beslenmek isterler.
Çocuklar yeterli beslenemedikleri için kilo kaybederler, karınları çöküktür, su kaybı nedeniyle ciltleri kurudur. Çok fazla sıvı ve mineral kaybeden çocuklar halsiz ve düşkündür. Kusma nedeni olarak reflü hastalığı düşünülse de, yatış konumu ve beslenme formu yarar etmez ve kusmalar devam eder
Tanısı nasıl koyulur?
Tanısı çoklukla hikaye ve fizik muayeneye dayanır. Ekseriyetle hikayeleri benzeridir. Fizik muayenede karında, pilora denk gelen yerde genişlemiş pilor ‘zeytin – olive’ halinde elegelir. Teşhisin nihaileştirilmesi emelli yardımcı görüntüleme formülü olarak USG kullanılır. USG’de pilor duvar kalınlığının 4mm’den kalın (prematürelerde 3,5mm) ve uzunluğunun 16mm’den uzun olması Pilor stenozu tanısı mutlaklaştırır.
Birebir vakitte kan gazı, kandaki elektrolitler okntrol edildir. Kusmanın neden olduğu mineral kaybı yerine konulur. Hasta ameliyata hazırlanır.
Pilor stenosu kimi cerrahi olan ve olmayan hastalıklarla da karışabilir. Cerrahi olarak mide çıkışında ve onikiparmak bağırsakta webler, pilor atrezisi, duplikasyon kistleri misal semptomlara nedne olsa da çok daha az görülür ve ek tetkilerle teşhis konulabilir. Cerrahi olmayan hastalıklardan reflü hastalığı, gastritler, baş içi basıncın artmasına neden olan patolojiler, metabolik hatalıklar da misal şeklide kusmaya neden olabilir. Bu nedenle de detaylı hikaye ve muayene ehemmiyet arzetmektedir.
Tedavisi nedir?
Pilor stenozunun tedavisi cerrahi olarak kalınlaşmış pilor kas katmanının açılması ve mideden geçişin sağlanmasıdır (Ramstedt piloromyotomisi). Ameliyat 2 – 3cm’lik küçük kesiden açık olarak yahut kapalı (laparoskopik) olarak uygulanabilir. Lakin pilor stenozu tedavisinde laparoskopik formülün açık sisteme karşı üstünlüğü ortaya koyulmamıştır.
Ameliyat sonrası dönem
Ameliyat sonrası tıpkı gün bebekler az – az beslenmeye başlar ve ölçü giderek artırılır. Ekseriyetle 2 – 3 gün içinde tam beslenmeye geçilir ve bebek taburcu edilir. Birtakım durumlarda ameliyat sonrası bir mühlet daha kusmalar devam deebilir ve vakitle olağana döner.