Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, Türkiye’nin 34 vilayetinde insan tesiri ile yeşil papağanların popülasyonlarının arttığını belirterek, yeşil papağanların sayısının artması durumunda tıbbın doğallaşacağını ve evvelce kumru çeşidinde olduğu bu hayvanların üzere her yerde görüleceğini lisana getirdi.
Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, yeşil papağan popülasyonuna ait değerlendirmelerde bulundu. Egzotik bir cinsin, tesirinin görülmeye başlamasıyla istilacı tıp olarak isimlendirildiğini belirten Per, istila sürecinde idarelerin 4 evreli yaklaşımı olduğunu aktardı.
Per, Türkiye’de birinci kere 1975 yılında tabiatta papağanların görüldüğünü belirterek, “47 yıllık sürecinde sonunda da papağanlara dair farklı bildirimler gelmeye başladı. Papağanları tabiatta görmemizin temel sebebi, hayvan ticareti ve yaban hayatı kaçakçılığı. Vatandaşların evcil hayvan dükkanlarından satın aldığı kuşları bazen kazara tabiata kaçırması, bazen de yaban hayatı kaçakçılığı olayları sırasında taammüden tabiata bırakılmaları” dedi.
Yeşil papağanların yarı tropikal cins oldukları için tabiatta hayatta kalabildiklerini aktaran Doç. Dr. Per, bu tıbbın insanlara bağımlı olmadan tabiatta yaşadıklarını, yavru yetiştirebildiklerini ve varlıklarını dört mevsim bulundukları yerde sürdürebildiklerini lisana getirdi.
“AVRUPA’DAN FARKLI BİR KONUMDAYIZ”
Yeşil papağanların egzotik cinsler olduğuna dikkati çeken Per, şöyle devam etti:
“Türkiye’de olağanda tabiatta olmaması gereken bir tıp. Zira tabiatta evcil ve egzotik cinslerin olmaması gerekiyor. Doğal yayılış gösteren tiplerin olması gerekiyor. Lakin bu insan tesiri ile girdirilmiş çeşittir. Yani kendi kendine göç ederek gelmedi. Beşerler ticaret yoluyla getirdiler bu hayvanı. Göçmen değiller. Katiyetle uçarak, yani göç ederek gelmediler. 90’lı yıllar ile 2000’li yıllarda sayılarında önemli bir artış oldu.
Rakamsal olarak baktığımızda şu anda Türkiye’de 34 vilayette yeşil papağan tabiatta gözlendi. 10 vilayette de popülasyon kurduğunu biliyoruz. Bu hayli dikkat alımlı bir durum. Zira dünyanın öteki ülkelerinde, bilhassa Avrupa başşehirlerinde de yeşil papağanlar tabiatta hayatta kalıyor ve popülasyon kuruyor. Fakat Türkiye’de 34 vilayette görülmesi ve 10 vilayette popülasyon kurması çok dikkat cazip. Bu özelliğimizle Avrupa ülkelerinden çok farklı bir durumdayız.”
Egzotik bir tıbbın tesiri görülmediğinde istilacı olarak kabul edilemediğini söyleyen Doç. Dr. Per, tesiri görülmeye başladığında istilacı olarak kabul edilip çeşitli idare yaklaşımlarının uygulandığını belirtti.
“DOĞADAN TOPLANMAMASI GEREKİYOR”
Dört kademeli idare yaklaşımlarından birincisinin cinsin ülkeye ya da yeni alanlara girişinin engellenmesi olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Per, şunları söyledi:
“Mesela Türkiye bu hususta kıymetli bir adım attı. 2021 yılında tıbbın ithalatı yasaklandı. Fakat çeşidin ülke içindeki ticareti hür. Bundan ötürü da şu anda parklarda, mezarlıklardaki yeşil papağanların ticari bir kıymeti var. Tabiattan toplanıp yasadışı bir biçimde ticaret döngüsüne sokuluyor. Bu da bir biyogüvenlik sorunu. Münasebetiyle bunun önlenmesi gerekiyor. Birinci evre bu. Biz bu kademeyi, önleyemezsek daha sonraki etaplarda başarılı olmamız çok düşük bir ihtimal. İkinci basamakta birinci kayıtlar için vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekiyor.
Mesela bazen vatandaşlar, tabiatta gördükleri yeşil papağanları alıp konutlarına götürüyorlar. Ya da onlar da satabiliyor, birine verebiliyor ya da tekrar tabiata bırakabiliyor. Bu türlü durumlarda Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Vilayet Müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Mutlaka tabiattan yeşil papağanların toplanmaması, yerinin değiştirilmemesi gerekiyor. Bu iki kademede başarılı olunduğu vakit üçüncü basamağa geçiliyor.”
İstila sürecinin üçüncü evresine değinen Per, “Bu birinci iki etapta başarılı olmadığımız vakit, üçüncü etaba geçip de yuvadan yumurtaların deforme edilmesi ya da bireylerin toplanması üzere çalışmalar çok muvaffakiyete ulaşmıyor.
Yapılabiliyor ancak çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Bu istila sürecinin bir de dördüncü kademesi var. Bu da popülasyonlar artık yönetilemeyecek kadar büyürse bir öteki örnek olarak kumru cinsinde olduğu üzere tüm Türkiye’de yaygınlaşabiliyor ve yaygınlaştıktan sonra doğallaşmış olarak kabul ediliyor. Münasebetiyle bu tıp artık yönetilemez bir duruma geliyor” diye konuştu. (İHA)