Merhaba. Monopol Birası’nı aranızda daha evvel deneyen var mı? Türkiye’nin birinci birası olma özelliğini taşıyan Monopol Birası, toplumumuzda büyük ve farklı bir yere sahip aslında. Yeni jenerasyonun, eski içenlerden duyduğu ve merak ettiği bu lezzetin de bir tarihi var. Bu yazıda Türkiye’nin birinci birası olan Monopol Birası’nın nasıl üretime başladığını ve kimlere satıldığının öyküsünü yazdım.
İyi okumalar dilerim.
Yüz yıllık lezzet Monopol Birası’nın kıssası nasıl başladı?
1940’lı yıllardan 2000’lere kadar üretilen Monopol Birası, Türkiye’nin toplumsal hafızasında kendine yer edinen özel eserlerden biridir. Birinci olarak 1890 yılında Şişli’nin Bomonti semtinde üretilmeye başlamıştır. Bomonti semti de zati İsviçreli Adolf ve Walter kardeşlerin Bomonti Bira Fabrikası’nı burada kurmasından gelmektedir. Tekel birası da ülkenin en eski bira markası olarak bilinmektedir.
Bomonti rakibiyle birleşti ve üretime devam etti.
1912 yılında Bomonti, rakibi Nektar şirketi ile birleşerek Bomonti-Nektar Birleşik Bira Fabrikaları Şirketi olarak anılmaya başlamıştır. 1939 yılında ise şirket inhisar tarafından devralınmış ve Bomonti markasını İnhisar Birası olarak şişelemeye başlamıştır.
Sadece İstanbul’da değil İzmir ve Yozgat’ta da üretimi yapıldı.
Tekel Birası 1940’tan 2003’e kadar evvel Şişli Bomonti ve İzmir’deki Aydın Bira fabrikalarında üretilmiştir. Daha sonra 1972 yılında Yozgat fabrikası da devreye girmiştir. Üretimi giderek artan ve yalnızca malttan üretilen, nispeten az alkollü ve aromatik lezzetiyle İnhisar Birası yıllar içerisinde kendine has bir tüketici kitlesi yaratmıştır.
Tekel Birası evvel Mey İçki’ye sonra da Anadolu Grubu’na satıldı.
1940’lardan bu yana üretilen Monopol Birası, Tekel’in özelleştirmesiyle 2005 yılında Tekel’den Mey İçki’ye geçmiştir lakin üreticinin gerekli ilgiyi göstermemesinden ötürü piyasada devamlı olarak arz edilmemiştir. Hasebiyle Monopol Birası unutulmak üzere rafa kaldırılmış. Daha sonra bira üretiminden çıkan Mey İçki 2010 yılında Monopol Birasını Efes’in de sahibi olan Anadolu Grubu’na satmıştır.
Nasıl bir bira olduğuna gelince…
Yozgat Bira Fabrikası’nda üretilen İnhisar Birası’nda esirgeyici bulunmuyordu ve raf ömrü 45 gündü. Bira, Polatlı’dan alınan arpanın en büyük taneleriyle yapılırdı. Alkol oranı azdı. Fabrikanın yakınındaki kar sularından yapılırdı. Almanya’dan gelen özel bir makineyle şişelere karbondioksit basılırdı ve yılda bir kere Alman mühendis bu teknolojiyi denetlemek için fabrikayı ziyaret ederdi. Ayrıyeten İnhisar Birası’nın fiyatı hayli uygundu.
Biranın formülü yazılı değildi.
Bu kendine has biranın formülü ve üretimi de başlı başına bir öyküdür. İsviçreli Bomonti kardeşlerin 1890’da Monopol Birası üretmeye başladıklarından bu yana biranın üretimi ustadan ustaya kelamlı olarak aktarılmıştır. Mey İçki, bira üretiminden vazgeçip Anadolu Grubu’na sattığında onlar da biranın formülü nedir diye sorduklarında kulaktan kulağa aktarıldığını duyunca büyük şaşkınlık yaşamışlardır.
Formülü Yozgat’taki fabrikadan aldılar.
2 yıldır İnhisar Birası üretmeyen Mey İçki, formülü bilen son kişi olan Yozgat Bira Fabrikası müdürünü yazılı halde formülü iletmesi için görevlendirmiştir. Günlerce uğraşan fabrika müdürü de formülü birkaç sayfaya yazınca Monopol Birası, resmen Anadolu Grubu’na geçmiş, Türkiye’nin birinci bira markası da yazılı formüle sahip olmuştur.
Bomonti’den Monopol Birası’na, Monopol Birası’ndan tekrar Bomonti’ye.
2010 yılında Danıştay, Efes Pilsen’in piyasadaki durumunun güçleneceği gerekçesiyle Monopol Birası’nın Anadolu Grubu’na evresini durdurmuştur. Sonrasında ise Efes, İnhisar Birası’nı Bomonti olarak tekrar piyasaya sürmüştür.
Siz asırlık lezzet olan İnhisar Birası’nı daha evvelden içmiş miydiniz? Yorumlarınızı bekliyorum.
